18 sierpnia 2020 roku Rzecznik Finansowy wystąpił do Sądu Najwyższego z wnioskiem o podjęcie uchwały mającej na celu rozstrzygnięcie wątpliwości i rozbieżności orzeczniczej w odniesieniu do zakresu odpowiedzialności z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody wyrządzone ruchem pojazdów wielofunkcyjnych np. koparek, spycharek, ciągników rolniczych z podpiętymi urządzeniami rolniczymi. Dnia 14 stycznia 2022 roku, Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów wydał korzystną dla poszkodowanych uchwałę (sygn. akt III CZP 7/22), której sentencja brzmi następująco: „Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń wynikająca z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje szkody wyrządzone w wyniku pracy urządzenia zamontowanego w pojeździe także wtedy, gdy w chwili wyrządzenia szkody pojazd nie pełnił funkcji komunikacyjnej (art. 34 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 854 w związku z art. 436 k.c.)”.
Uzasadnienie wniosku Rzecznika Finansowego o podjęcie uchwały, związane było z dostrzeżoną rozbieżnością w linii orzeczniczej sądów krajowych pojęcia „ruchu pojazdów”. Rozbieżności te prowadziły w konsekwencji do odmiennej interpretacji zasad odpowiedzialności w ramach umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w przypadku szkód wyrządzonych przez tzw. pojazdy wielofunkcyjne (koparki, spycharki, ciągniki rolnicze z podłączonymi maszynami rolniczymi).
Początkowo, w orzecznictwie krajowym dominował pogląd, że przez pojęcie „ruch pojazdów” należy rozumieć jako- ruch pojazdów niezależnie od funkcji jaką pełniły one w chwili wypadku, a więc niezależnie od tego, czy w chwili wypadku były one używane jako środek transportu czy narzędzie pracy (tzw. szerokie rozumienie). Decydujące znaczenie miała praca silnika. Taka interpretacja pojęcia była korzystna dla pokrzywdzonych, lecz zauważono tendencję do znacznie węższej interpretacji pojęcia „ruchu pojazdu”, dużo mniej korzystnego dla poszkodowanych. Początkiem zmiany interpretacji pojęcia było orzeczenie TSUE C- 514/19. Ta niekorzystna dla poszkodowanych linia orzecznicza zaczęła być powielana w szeregu orzeczeń Sądu Najwyższego (orzeczenie z dnia 8 września 2019 roku, sygn. IV CSK 292/18, orzeczenie z dnia 10 października 2019 roku, sygn. akt I PK 137/18). Przetoczone orzecznictwo stanęło na stanowisku, że zakres odpowiedzialności OC w przypadku urządzeń wielofunkcyjnych uzależniony jest od tego, czy w chwili wyrządzenia szkody pojazd pełnił funkcję transportową czy też był narzędziem pracy. Dopiero ustalenie przez sąd, że dana maszyna wielofunkcyjna była w ruchu w rozumieniu art. 436 kodeksu cywilnej tj. że pełniła funkcję transportową- uzasadnia to przyjęcie odpowiedzialności z polisy OC sprawcy szkody.
Jak wskazuje w swoim uzasadnieniu Rzecznik Finansowy, ujednolicenie orzecznictwa na skutek pojawiających się rozbieżności interpretacyjnych było ważne, z uwagi na fakt często występujących poważnych szkód ( w tym szkód osobowych) z udziałem pojazdów wielobranżowych (często używanych w gospodarstwach rolnych, szkód często występujących w pracach polowych).
Rzecznik Finansowy domagał się ukształtowania jednolitej linii orzeczniczej, skłaniając się ku szerszemu rozumieniu pojęcia „ruchu pojazdów”- zdecydowanie korzystniejszej dla poszkodowanych. Sentencja uchwały Sądu Najwyższego wskazuje, że podzielił on w pełni stanowisko Rzecznika Finansowego.
